ده روش افزایش خلاقیت کودکان
وقتی از خلاقیت صحبت می کنیم، اغلب اینطور فکر میکنیم که خلاقیت استعدادی است که با آن متولد شده ایم اما در واقعیت این است که والدین می توانند توانایی های تفکر خلاق فرزندان خود را در سنین پایین پرورش دهند.
چرا خلاقیت تا این حد اهمیت دارد؟
خلاقیت می تواند توانایی های شناختی مغز را بهبود بخشد. برای مثال، افرادی که زمینه موسیقی دارند، پیوندهای قوی تری بین دو نیمکره در مغز خود دارند. به علاوه، طبق تحقیقات، تفکر خلاق می تواند به مغز ما کمک کند تا ارتباطات عصبی را توسعه دهد و مفاهیم جدید را بیاموزد.علاوه بر این، فعالیت‌های خلاقانه میتواند خلق و خوی کودک را بهبود بخشد. مطالعهات نشان داده است که نقاشی به کودکان کمک میکند پس از یادآوری یک خاطره ناراحت‌کننده آرام شوند و هنگامی که بر روی یک پروژه خلاق متمرکز می شوند، به احتمال زیاد احساس شادی بیشتری می کنند و حس شکوفا شدن دارند.
آموزش خلاقیت به کودکان واضح است زیرا این امر به سلامت عاطفی و مغزی قوی‌تر منجر میشود. اما گاهی اوقات، تعیین اینکه از کجا شروع کنید می تواند دشوار باشد. در ادامه لیستی از ایده هایی که می توانند به والدین کمک کنند تا تفکر خلاق کودک را تقویت کنند تا به فرزندشان کمک کنند تخیل خود را کشف کند و یاد بگیرد خلاقانه فکر کند را ملاحظه میکنید.
۱- ساخت هدیه با کاردستی
میتوانید از فرزندانتان بخواهید به جای خریدن کادو، با روش شخصی تری برای تشکر کردن از دوستانشان و خانواده، هدایایی درست کنند. هنر راه مهمی برای ابزار وجود و افزایش توانایی و خلاقیت در بچه هاست. در دسترس داشتن انواع مختلف لوازم نقاشی و کاردستی به بچه ها ایده های متنوعی برای ساخت هدیه میدهد. مثلا ساخت دستبند با مهره های چوبی، مجسمه، تابلو نقاشی و همچنین استفاده از وسایل بازیافتی مانند لوله دستمال، نی و …
تهیه هدایا علاوه بر تشویق خلاقیت و بیان توانمندی های خود، به رشد عاطفی کودکان نیز کمک می کند.
۲- ساخت اسباب بازی با پک و لوازم کاردستی
جعبه های کاردستی به کودک این امکان را میدهند تا از خلاقیتش حین ارتقا توانایی و مهارتهای حرکتی ظریفش، استفاده کند. پک های اسباب بازی و خلاقیتی انواع مختلفی دارند که اسباب بازی های چوبی نمونه بهتری هستند تا کودک بتواند توسط کار کردن با چوب، حس لامسه اش را نیز تقویت کند. توجه به رده سنی و توانایی های کودک حین خرید این جعبه ها لازم است زیرا بچه های بزرگتر از پروژه های پیچیده تری مثل ساخت ماشین و قطار، دوخت عروسک و … لذت میبرند. میتوانید برای بیشتر شدن صمیمیت اعضای خانواده، این پروژه ها را به صورت خانوادگی و با رهبری فرزندتان پیش ببرید. دسترسی کودک به طیف وسیع و متنوعی از لوازم برای ساختن و کاردستی، فرصت حضور در پروژه های خلاقانه را در او بیشتر میکند.
اسباب بازی هایی مانند لگو راه بسیار خوبی برای آموزش مهارت حل مسئله توسط بچه هاست. برای به چالش کشیدن بچه ها میتوانید به آنها موضوع و هدفی نهایی برای ساخت با لگو بدهید به طور مثال از کودک بخواهید ماشین، اسب و … را بسازد. حین ساخت موضوعات مختلف، بچه ها تخیل خود را گسترش میدهند. توجه داشته باشید که اوقات فراغت بدون ساختار نیز به تفکر خلاق بچه ها کمک میکند و همیشه برای بازیهای او موضوع مطرح نکنید.
ساختن اسباب‌بازی‌هایی مانند بلوک یا لگو میتواند راه‌های بسیار خوبی برای بچه‌ها باشد تا مهارتهای اساسی حل مسئله را بیاموزند و تخیل خود را توسعه دهند همچنین ریسک پذیری خلاقانه را امتحان کنند پس او را به انجام کارهای جدید و متفاوت تشویق کنید. تمرکز روی فرآیند خلاقیت به کودک یاد میدهد از زوایای گوناگون و جدیدی نگاه کند.
۳- فرآیند مهم است، نه محصول
همیشه تلاش فرزندتان را تحسین کنید نه نتیجه را. مثلا بگویید من بهت افتخار می کنم که برای آن آزمون بسیار سخت مطالعه و تلاش کردی. می دانم که مدت زیادی را صرف آن کردی. برانگیختن کودکان برای استفاده از ذهن خود برای یادگیری و حل مشکلات تأثیری بسیار ماندگارتر از هر نمره ای که او در آزمون دریافت می کند. دارد.
توجه داشته باشید که اگر فرزندتان پس از شکست در کاری احساس بدی پیدا کرد، فوراً به او نگویید که مهم نیست. در عوض از او بپرسید چرا فکر می کند که عملکرد بهتری نداشته است. این به او فرصتی می دهد تا خلاقانه در مورد تجربه فکر کند تا بتواند در کار بعدی بهتر عمل کند.
زمانیکه فرزند شما در حال انجام کار با لوازم نقاشی و کاردستی است، با پرسش درباره تفکر و ایده اولیه اش، تلاشهای ابتدای او را که برای رسیدن به نتیجه فعلی کشیده است، تشویق کنید. همچنین از کودک بخواهید درباره ایده هایش و علت انجام آنها صحبت کند. دقت کنید که فرآیند کارهایش را برجسته کنید نه فقط محصول نهایی او را. واکنشهای شما در ذهن فرزندتان ثبت میشود و برای او انگیزه یا بازدارنده ادامه کارهایش خواهند بود.
۴- انجام بازی های خلاقانه
بازی های خلاقیت طیف گسترده ای از بازی ها را مانند انواع بازی های رومیزی مثل منچ و … را شامل میشوند. اینگونه بازی ها باعث بهبود توانایی های شناختی، تصمیم گیری و حل مشکل در کودک میشوند و کودک در مورد مسیر عمل خود، تفکر خلاقش را نیز تقویت میکند. با انجام بازیهای تخیلی با فرزندانتان، میتوانید به آنها کمک کنید تا خلاق‌تر شوند و در عین حال به آنها اجازه دهید تخیلات خود را کشف کنند. از فرزندتان بخواهید که قوانین جدیدی برای بازی ها خلق کند و اجازه دهید که بازی را هدایت کند و در مقابل وسوسه دخالت و هدایت بازی توسط خودتان مقاومت کنید. این نوع تعامل این پیام را ارسال می کند که شما از فضای خلاقانه آنها حمایت می کنید و آنها را در اولویت قرار می دهید. تغییر کاربری اسباب بازی ها و استفاده جدید از آنها نیز میتواند مفید باشد. اسباب بازی های چوبی با مقاومت خوبی که دارند میتوانند به شکلهای مختلف در سرگرم کردن فرزند شما کمک کننده باشند.
بسیاری از بچه ها به بازیهایی که همراه با کثیف کاری است، علاقه مندند. برای بچه ها قانون کمک به پاکسازی بعد از بازی را درنظر بگیرید تا یاد بگیرد در مقابل انتخابش، لازم است مسئولیت همه جانبه آن را نیز به عهده بگیرد.
۵- خواندن کتاب و داستان سرایی
کتاب خواندن بخش مهمی از ترویج خلاقیت در خانواده هستند. همه بچه ها به کتاب خواندن و شنیدن داستانهای مختلف علاقه مند هستند و شما میتوانید با تهیه کتابهای ارزشمند و جذاب آنها را به خواندن تشویق کنید. کتابها باید برای سن کودک شما مناسب باشند و به او در بهبود توانایی هایش کمک کنند. برای افزایش دقت بچه ها به داستان و همچنین تقویت مهارت تصمیم گیری در آنها میتوانید از آنها بخواهید به جای شخصیت داستان تصمیم بگیرد و داستان متفاوتی را بسازد. همچنین سعی کنید هرازگاهی داستانهای با ژانرهای متفاوت را با ایجاد یک صحنه متناسب با آن پیش ببرید و به صدایتان نیز در مواقع گوناگون هیجان لازم را بدهید.
میتوانید بازی داستانگویی را نیز تجربه کنید. بدین صورت که داستانی را با گفتن یک جمله شروع کنید و به ترتیب همه اعضای خانواده جمله ای را به آن اضافه کنند تا داستان شکل بگیرد. داستان میتواند جنبه بامزه ای به خود بگیرد و از لحاظ محتوایی آنچنان قوی نباشد اما همین به خاطر سپردن جملات و تکرار آنها برای کودک بسیار مهم است.
۶- سوال پرسیدن
با پرسیدن سوالات باز از فرزندتان به او در گسترش درک و فکر کردن به ایده های جدید، کمک کنید. منظور از سوالات باز این است که سوالات مطرح شده پاسخی غیر از بله و خیر داشته باشند. اینگونه سوالات به کودک اجازه میدهند ایده هایش را شکل دهد و تفکر خلاقانه اش را بگسترد. به صورت نمونه میتوانید سوال خود را با “چه میشد اگر” شروع کنید. مثلا چه میشد اگر حیوانات میتوانستند صحبت کندد؟ یا چه میشد اگر آدمها میتوانستند پرواز کنند؟ و … . همچنین میتوانید نظر فرزندتان را درباره بهبود کارها جویا شوید. مثلا از او بپرسید چگونه میتوانیم نشیمن را سریعتر تمیز و مرتب کنیم؟ چگونه از گاهل و گیاهان بهتر نگهداری کنیم؟ حتی میتوانید این بازی سوال کردن را حین کتاب خواندن نیز انجام دهید و درباره اتفاقات و احساساتی که برای شخصیت های داستان رخ میدهد از او سوال کنید.
وقتی فرزندتان برای حل یک مشکل از شما کمک می‌خواهد مثلا سوال درباره تکالیفش و یا اینکه چگونه میتواند دوست خوبی باشد و ..، بلافاصله به او پاسخ ندهید. در عوض، از کودک خود بپرسید که او چه فکری می کند و ایده هایش به خصوص آنهایی که خارج از چارچوب هستند را تحسین کنید. نمونه دیگری از سوالات را در ادامه باهم مرور میکنیم:
اگر همیشه شنبه ها باران می بارید چه اتفاقی می افتد؟
چرا با موهای مرتب و شانه شده از خواب بیدار نمی شویم؟
اگر در حیاط خانه تان موشی را ببینید که گل های مورد علاقه مادرتان را می جود، چه می کنید؟
از فرزندتان بخواهید تصور کند که داشتن یک ابرقدرت چگونه خواهد بود. مثلا از او بپرسید اگر می توانستی برای یک روز نامرئی باشی، چه می کردی؟ و منتظر پاسخ های هیجان انگیزش باشید.
اگر می توانستید چیزی اختراع کنید که زندگی را برای مردم آسان تر کند، چه چیزی را اختراع می کردید؟
اگر می توانستی به هر کودکی در دنیا یک هدیه بدهی، چه هدیه ای می دادی؟
۷- آشپزی همراه با بچه ها
آشپزی همراه با بچه ها مطابق برنامه شما پیش نخواهد رفت اما در عوض مهارت مهم زندگی است که با افزایش این قدرت، برای حل خلاقانه مشکلات به آنها کمک میکند. دقت کنید تا دستور غذایی مطابق با سن آنها باشد و برای بچه های کوچک از دستورات ساده شروع کنید. درست کردن کیک و شیرینی مثل مافین که نیاز به استفاده از گاز و خطرات آن نیست، گزینه مناسبی میباشد. آشپزی همراه با فرزندتان از زمان معمول آن بیشتر طول میکشد اما ارزش یادگیری و رشد آنها بسیار بیشتر است. با آشپزی کردن فرزندتان مهارتهای ارزشمندی مثل تفکر خلاق، حل مسئله و مدیریت زمان را یاد میگیرد. میتوانید در دستور مواد غذایی تنوعی ایجاد کند و حتی مواد غذایی که فرزندتان میل چندانی به آن ندارد اما از لحاظ ارزش غذایی، مفید هستند را کم کم به برنامه غذاییتان وارد کنید.
۸- کنار گذاشتن محدودیت زمانی
کار کردن روی پروژه‌های خلاقانه برای کودکان زمان می‌برد، به خصوص اگر دائماً در حال دستکاری، آزمایش و کاوش ایده‌های جدید باشند. تلاش برای تحت فشار گذاشتن پروژه ها در محدودیت های یک دوره زمانی، کل ایده کار روی پروژه ها را تضعیف می کند. ریسک پذیری و آزمایش را منع می کند. برای تغییر سعی کنید اجباری برای به اتمام رساندن کارها به فرزندتان نداشته باشید تا بتواند با فراغ بال روی پروژه های مختلفش کار کند. (در پروژه هایی که برای مدرسه انجام میشود و زمان تحویل مشخصی دارد از یک جدول زمانی استفاده کنید تا تعداد روزهایی که میتواند روی آن کار کند را بداند و بتوانید برنامه ریزی کند.)
۹- تنوع مکانی
صحنه‌های مختلف باعث بروز واکنشهای متفاوتی از کودک میشود. تفاوت مکانی در ذهنیات و ایده های او نیز تفاوت ایجاد می کند. به سفرهای میدانی کوچک و خلاقانه بروید. موزه ها راهی سرگرم کننده و ارزان برای ترویج تفکر خلاق هستند. موزه‌های کودکان اغلب دارای نمایشگاه‌های متنوعی هستند که برای کودکان مناسب است و مملو از فعالیت‌های سرگرم‌کننده و عملی هستند که به کودک شما اجازه میدهد دنیای اطراف خود را کشف کند. به خاطر داشته باشید تا قبل و بعد از گردش درباره ذهنیات و پیش بینی های تان و همچنین تجربیاتی که کسب کرده اید با هم صحبت کنید این کار باعث تحریک ذهنی کودک میشود.
با هم به پیاده روی بروید و فرزندتان را تشویق کنید که سنگ، شاخه، گل و سایر وسایل را در طبیعت جمع آوری کند. وقتی به خانه برگشتید، درباره چیزهایی که با هم جمع آوری کرده اید، داستان بسازید و با استفاده از لوازم نقاشی و کاردستی، او را تشویق کنید که یک کار هنری بسازد.
